Superstulatek

23.12.2015
W poszukiwaniu najstarszych
Jego praca polega na poszukiwaniu najstarszych Polaków i weryfikowaniu ich wieku. Niedawno odwiedził 109-letnią tarnogórzankę, Stefanię Zacharską - najstarszą mieszkankę województwa śląskiego. Potwierdził autentyczność jej wieku - przez wiele miesięcy przeszukiwał archiwa, by zweryfikować dane z dowodu osobistego. 12 grudnia był też gościem Emmy Morano, najstarszej Europejki, liczącej sobie 116 wiosen. Wacław Jan Kroczek - tarnogórzanin, absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. S. Staszica w Tarnowskich Górach jest polskim korespondentem amerykańskiej grupy badawczej Gerontology Research Group, zajmującej się uwierzytelnianiem wieku najstarszych ludzi na świecie.
Kroczek zainteresował się zagadnieniem długowieczności jeszcze w szkole średniej. Wtedy odkrył, że w USA istnieje organizacja badająca ten temat na poważnie. Szybko okazało się, że amerykańska lista najstarszych ludzi na świecie nie uwzględnia Polaków. — Dotąd żaden Polak nie wyraził chęci podjęcia współpracy z GRG. Byłem pierwszy. Jeszcze na studiach medycznych pracowałem dla organizacji jako wolontariusz. Ponad dwa lata temu, po zdanym egzaminie, stałem się ich korespondentem — mówi.
Tarnogórzanin miał swój udział w rozpoznaniu najstarszego mężczyzny na świecie, którego nazwisko odnotowano w Księdze Rekordów Guinnessa. Był nim, mieszkający w USA, Polak Alex Imich, który dożył 111 lat. — Weryfikując jego wiek dotarłem do dokumentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował biologię, znalazłem też jego świadectwo maturalne, gdzie napisano, że był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej 1921 r. Miał doktorat z zoologii, pracował jako chemik, w Ameryce był znanym parapsychologiem. II wojnę światową przeżył, wraz z żoną Welą, w rosyjskim gułagu nad Morzem Białym. Do USA wyjechał po wojnie w związku z komunistycznymi prześladowaniami. Byłem z nim w kontakcie mailowym. Do końca swoich dni miał sprawny umysł. Posługiwał się kilkoma językami. Jeszcze w wieku 90 lat wydał książkę — opowiada z zaangażowaniem Kroczek.
Liczą się fakty
Ważną częścią pracy korespondenta jest kwerenda. Aby wiek stulatka lub superstulatka (czyli osoby mającej 110 lat, lub więcej) uznać za zweryfikowany, GRG wymaga, by przynajmniej jeden dokument potwierdzający datę urodzenia pochodził z pierwszych 20 lat życia. Zazwyczaj jest nim metryka lub świadectwo maturalne. Dodatkowo musi być on poparty trzema dokumentami z późniejszego okresu życia, jak np. akt zawarcia małżeństwa czy akt zgonu w przypadku, gdy potwierdza się wiek ludzi już nieżyjących.
Ta drobiazgowość ma ogromne znaczenie. Wiele osób, szczególnie po wojnie, postarzało swój wiek, by uniknąć służby wojskowej lub by wcześniej odebrać świadczenia emerytalne. Niektórzy natomiast nie przywiązywali zbytniej wagi do wieku. Dla przykładu, dawniej na Wschodzie obchodzono imieniny zamiast urodzin, dlatego niektórzy nie pamiętali nawet daty swojego urodzenia. Dla potwierdzenia tego faktu Wacław Kroczek podaje przykład Józefa Kowalskiego, weterana wojny polsko-bolszewickiej, zmarłego w 2013 r. Według oficjalnych danych urodził się w 1900 r. w Wicyniu na terenie dzisiejszej Ukrainy. — Jego wieku nie da się potwierdzić. Wiem jednak, że miał mniej niż 113 lat. Dotarłem do metryk z Wicynia, z których wyczytałem, że w 1900 r. urodziła się jego starsza siostra. Nie było możliwości, by wtedy urodził się i on. Niemniej zdjęcie z 1920 pokazuje młodego mężczyznę około 17. roku życia. Z powodu luki w dokumentacji niestety nie można zweryfikować jego wieku. Wiele metryk ze Wschodu zaginęło, nie zostały rewindykowane, albo są w rękach prywatnych właścicieli. Dlatego zweryfikowanie wieku wielu repatriantów jest dziś niemożliwe. Pani Stefania Zacharska jest wyjątkiem — twierdzi tarnogórzanin.
Do Włochów nam daleko
Korespondent GRG weryfikuje nie tylko wiek żyjących Polaków, ale także tych, których uznawano dawniej za superstulatków. Podaje, że od 1989 r. było w naszym kraju 11 osób, którym udało się przekroczyć 110. rok życia. Cztery z nich przekroczyły 111. Niestety, jeszcze nikomu nie udało się ukończyć 112 urodzin. Póki co, ten wiek jest dla nas nieosiągalny. Wynika to w uwarunkowań historycznych, jak również z polskiego klimatu. Daleko nam do Włochów, czy Francuzów. — Najstarszą Europejką jest Emma Morano, która ukończyła 116 lat. Ciepły klimat śródziemnomorski zdecydowanie sprzyja długowieczności — mówi Kroczek. Najstarsza na świecie jest natomiast Afroamerykanka Susannah Mushatt Jones, która ma 116 lat i pół roku.
Z badań GRG wynika, że osoby będące mieszanką kilku ras mają silniejsze geny. Dłużej żyją też kobiety. Dlaczego? Wacław Kroczek podaje kilka przyczyn. Po pierwsze ciała kobiece są drobniejsze niż męskie, co przenosi się na mniejsze obciążenie układu sercowo-naczyniowego. Po drugie – panie nie mają wysokiego poziomu testosteronu, który obniża odporność. Po trzecie – mężczyźni częściej giną na wojnach lub wykonują ciężkie fizyczne prace, częściej też sięgają po używki. — Jednak dla długowieczności w 85 proc. znaczenie ma przede wszystkim czynnik genetyczny, a tylko w 15 proc. styl życia — podaje Kroczek.
Żyła 122 lata!
Badania nad stulatkami są formą walki z mitem długowieczności. Wiele osób jest skłonnych uwierzyć, że ktoś jest w stanie dożyć 120. roku życia. — W świetle współczesnych danych jest to niemal niemożliwe. W historii badań tylko jedna osoba przekroczyła 120. rok życia. Była to, zmarła w 1997 roku, Francuzka Jeanne Calment, która przeżyła 122 lata. Prowadziła dostatnie życie w Prowansji, nie pracowała zawodowo, ale żyła aktywnie. Do 100. roku życia jeździła na rowerze, w wieku 85 lat zaczęła uprawiać szermierkę, do 117. roku życia paliła papierosy, w wieku 114 lat wystąpiła w filmie o van Goghu, bo jeszcze tylko ona go pamiętała. Osoba w tym wieku zdarza się raz na sto lat — mówi Kroczek.
Obecnie, najstarszą Polką jest 110-letnia Jadwiga Szubartowicz z Lublina. Korespondent był na jej urodzinach i przyznaje, że wciąż ma jasny umysł. Jej wiek biologiczny ocenia na ok. 95 lat. W badaniach nad wiekiem każdy szczegół może okazać się ważny. Dlatego Kroczek zawsze pyta najstarszych Polaków i ich rodziny o dietę, tryb życia, historię życia, rodzeństwo, nawyki, hobby, charakter. — Osoby dożywające skrajnego wieku mają jedną cechę wspólną. Są odporne na stresy i nie przejmują się zbytnio problemami dnia dzisiejszego — podsumowuje Kroczek.
Listę najstarszych Polaków żyjących oraz najstarszych Polaków w historii można znaleźć na stronie internetowej, prowadzonej przez Wacława Jana Kroczka www.najstarsipolacy.pl. Tarnogórzanin zachęca do kontaktu szczególnie osoby, które w jakikolwiek sposób pomogą mu zdobyć informacje o najstarszych Polakach.
Hanna Kampa

Artykuł ukazał się w GWARKU 50 z 14.12.2015
https://gwarek.com.pl/gwarek/artykul/w- … ch-polakow